Willen de Vlamingen de instellingen in Brussel vereenvoudigen?
Chique, zegt Onkelinx, en gaan we dan maar ineens voor een volledige vereenvoudiging?
La Belgique sera fédérale ou ne sera pas. Tot dat inzicht kwamen de redders des vaderlands zo’n kleine 50 jaar geleden. Niet dat het establishment er veel appetijt in had. Neen, aan het lange proces van defederalisering begon men met lange tanden en aarzelend.
Probleem Brussel
Al snel dook een fundamenteel verschillende visie op over de opdeling van het grondgebied. De Vlamingen wilden twee sterke Gemeenschappen en een gedeelde hoofdstad. De Franstaligen wilden drie volwaardige Gewesten. Uiteindelijk werd afgeklopt op een federalisme met Gemeenschappen én Gewesten. Een typisch Belgisch compromis, quoi?
Brussel werd een zo goed als volwaardig gewest, maar onderwijs, cultuur en welzijn kwamen in handen van de Vlaamse en Franse Gemeenschap, met respectievelijk een Vlaamse en Franse Gemeenschapscommissie als ‘verlengstuk in Brussel’. Voor welzijn werd ook een Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie gecreëerd die instaat voor bicommunautaire instellingen, zoals OCMW-ziekenhuizen.
Naar het spiegelbeeld van federaal, kregen de Brusselse Vlamingen een gewaarborgde vertegenwoordiging en wordt er over belangrijke zaken met een dubbele meerderheid beslist.
Baronieën
Belangrijke kanttekening is dat de macht in Brussel, ook na de totstandkoming van het hoofdstedelijk gewest, bij de gemeenten is blijven liggen. Brussel is niet één stad, maar een verzameling van 19 baronieën, waarbij de ene burgemeester al zwaarder doorweegt dan de andere.
En op gemeentelijk niveau wegen de Vlamingen weinig of niet door. Om verkozen en in de meerderheid te geraken moeten ze, anders dan voor de gewestverkiezingen, op ‘tweetalige’ lijsten gaan staan. Zo bepalen Franstalige partijen welke Nederlandstaligen er wel en niet op hun lijst mogen. Ook in de schepencolleges spelen Nederlandstaligen, intussen verplicht aanwezig, meestal geen rol van betekenis.
Niet toevallig komt het pleidooi om de gemeenten te fusioneren uitsluitend uit Vlaamse hoek. Zelfs de fusie van de 6 lokale politiezones blijft, na de recente terreuraanslagen, een taboe voor alle Franstalige partijen.
Onkelinx
Naar aanleiding van het Irisfeest (de Brusselse feestdag – nvdr) pleit Onkelinx, sterkhouder van de PS in onze hoofdstad, in Le Soir voor een ‘volledige’ vereenvoudiging van de Brusselse instellingen. Geen gemeenschapscommissies meer naast het Brussels Hoofdstedelijke Gewest en ‘een echt tweetalig gewest met tweetalige kieslijsten’ (zoals bij gemeenten).
Een volwaardig gewest, zegt ze zelf. Maar is het dat wel? De volledige draagwijdte van het voorstel Onkelinx wordt duidelijk in het licht van de recente institutionele dynamiek aan Franstalige kant.
Exit Vlaanderen
De Franse Gemeenschap heeft zichzelf recent omgedoopt tot Fédération Wallonie-Bruxelles (Wallobrux), maar in feite hebben Wallonië en Franstalig Brussel nog weinig gemeenschap. De Franse Gemeenschap heeft belangrijke bevoegdheden doorgeschoven naar het Waals Gewest, en in Brussel naar de Franse Gemeenschapscommissie. Het is niet de bedoeling om die evolutie nu om te keren, wel integendeel.
En dus kan de ‘afschaffing’ van de Franse Gemeenschapscommissie niets anders zijn dan een fusie met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Hetzelfde geldt voor de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie.
De oproep van Onkelinx voor institutionele vereenvoudiging is dus omfloerst een oproep voor de afschaffing van de Vlaamse Gemeenschap in Brussel. Immers, het valt moeilijk in te zien hoe een fusie van de Franse en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan samengaan met het behoud van een autonome Vlaamse Gemeenschap.
Machtsstrijd
Vanuit historisch perspectief hoeft dit alles niet te verbazen. Wat wel verbaast is het tijdstip van de uitspraken. Immers, de Franstaligen zijn nu geen vragende partij voor een verdere staatshervorming. Het lijkt er vooral op dat Onkelinx met onredelijke eisen de stilstand in Brussel wil behouden. Of wil zij zich – in verband met de benoeming in 2019 van een minister-president – profileren in de machtsstrijd binnen de Brusselse PS?
foto ©reporters